این چه کتابی است؟
خوشبختانه شیر (Fortunately, the Milk) نام کتابی از نویسنده‌ی مشهور نیل گیمن (Neil Gaiman) است که برای کودکان نوشته شده. ماجرا از این قرار است که مادر خانواده برای ارائه‌ی مقاله در کنفرانسی به سفر می‌رود و بچه‌ها را به پدر خانواده می‌سپارد. همان‌طور که انتظار می‌رود، وقتی بچه‌ها را با پدرشان تنها می‌گذارید اتفاق‌های عجیب‌غریب می‌افتد! خراب‌کاری‌ها از همان شب اول شروع می‌شود؛ وقتی که می‌خواهند غذای فریزری شب اول‌شان را گرم کنند، اما گند می‌زنند و مجبور می‌شوند برای شام به رستوران بروند. صبح روز بعد و زمانی که بچه‌ها می‌خواهند صبحانه‌شان را بخورند، می‌بینند که برای خوردن برشتوک‌شان شیر ندارند. پدر هم می‌خواهد با چایی‌اش شیر بخورد، در نتیجه مجبور می‌شود برای خرید شیر از خانه بیرون برود.
اما خب پدرها را که می‌شناسید! وقتی دوستی را ببینند سرشان گرمِ صحبت می‌شود و زمان و مکان از دست‌شان دَر می‌رود. همین می‌شود که برگشتن پدر به خانه خیلی طول می‌کشد. بعد از برگشتن پدر، وقتی که بچه‌ها از او می‌پرسند چرا این‌قدر طولش داده، پدر برای توجیه کارش -یا سرگرم کردن بچه‌هایش- شروع به بافتن داستانی کاملاً عجیب و خنده‌دار می‌کند: ماجرای پدر فداکاری که برای خرید یک پاکت شیر برای بچه‌هایش کلی ماجراجویی را از سر گذرانده، در زمان سفر کرده، با دایناسورها دَم‌خور شده، از دست دزدان دریایی فرار کرده، خان‌آشام‌ها را قال گذاشته (خون‌آشام نه، خان‌آشام!)، زمین را از دست موجودات بیگانه‌ی فضایی نجات داده و خلاصه در نهایت موفق شده با یک پاکت شیر به خانه برگردد! داستانی کاملاً عجیب با نقش‌آفرینی اثرگذار یک پاکت شیر!
چرا باید این کتاب را خواند؟
کتاب ساده‌خوان است، تخیل بی قید و بندی دارد که به‌نظرم برای بچه‌ها مفید و جالب است، طنز پنهان خوبی دارد، طراحی‌های فوق‌العاده‌ای دارد و در مجموع همه‌ی چیزهایی را دارد که بچه‌ها برای لذت بردن از کتاب نیاز دارند. با پایانی که اگر کمی دقیق شوید قضاوت را هم به خواننده واگذار می‌کند.
خواندنش به چه کسانی توصیه می‌شود؟
اگر در خانواده کودکی دارید (بین 8 تا 12 سال، تقریباً) و می‌خواهید برایش کتابی هدیه بگیرید، خوشبختانه شیر گزینه‌ی خوبی است. به‌خصوص اگر کودک به داستان‌های تخیلی علاقه داشته باشد.
البته برچسب «کتاب کودک» هیچ‌وقت دلیلی نیست که بزرگترها نتوانند از کتابی لذت ببرند. اگر کودک درون‌تان هنوز زنده است، اگر عاشق طراحی‌های جذاب کتاب‌های کودک هستید و اگر می‌توانید روی برخی تناقض‌های منطقی داستان‌های کودک چشم بپوشید -تناقض‌هایی که به چشم بچه‌ها نمی‌آیند- این کتاب برایتان مناسب است. خواندنش کمتر از یک ساعت زمان می‌برد و می‌توانید موقعی سراغش بروید که نیاز به آرامش دارید و نمی‌خواهید کتابی بخوانید که ذهن‌تان را خیلی شدید درگیر کند.
امتیاز کتاب چطور است؟
هنگام نگارش این معرفی‌نامه حدود 51 هزار نفر در وب‌سایت گودریدز به این کتاب امتیاز داده‌اند و میانگین امتیازشان 4.05 بوده است. 38 درصد خواننده‌ها به کتاب 5 ستاره داده‌اند و در مجموع 93 درصد خوانندگانِ خوشبختانه شیر از آن رضایت داشته‌اند. در نتیجه خب، از نظر خوانندگان کتاب خوبی بوده است.
جایزه هم برده؟
خوشبختانه شیر برای دریافت جوایز متعددی نامزد شده که موارد زیر زیر بخشی از آن‌هاست:
- کتاب برتر سال 2014 Red Dot Book Award (جایزه‌ی کتاب برتر سال به انتخاب دانش‌آموزان مدارس سنگاپور) در بخش خوانندگان 7 تا 10 ساله
- کتاب برتر سال 2016 Bluestem Book Award برای دانش‌آموزان کلاس سوم تا پنجم دبستان
- جایزه‌ی کتاب برتر گودریدز در سال 2013 در بخش کودکان و نوجوانان
اما موفق به بردن هیچ‌کدام از این جوایز نشده. همچنین این کتاب به فهرست شانزدهم لاک‌پشت پرنده نیز راه یافته و توانسته 5 لاک‌پشت دریافت کند.
وضعیت ترجمه به فارسی؟
کتاب خوشبختانه شیر در ایران با سه ترجمه منتشر شده است. نشر پریان (که کپی‌رایت اثر را خریداری کرده) آن را با ترجمه‌ی فرزاد فربد، نشر افق آن را با ترجمه‌ی پرناز نیری و نشر دنیای اقتصاد آن را با ترجمه‌ی فرمهر امیردوست منتشر کرده است.
کاورهای نسخه‌های مختلف کتاب
توصیه‌های طفره‌زن برای خواندن کتاب:
- دو نسخه از کتاب خوشبختانه شیر وجود دارد: یکی با تصویرسازی کریس ریدل (Chris Riddell) و دیگری با تصویرسازی اسکاتی یانگ (Skottie Young). هر دو نسخه هم به فارسی ترجمه شده‌اند. نسخه‌ی نشر پریان (که کپی‌رایت هم دارد) تصویرسازی کریس ریدل را دارد و نسخه‌ی نشرهای افق و دنیای اقتصاد تصویرسازی اسکاتی یانگ را. علاوه بر کیفیت ترجمه شاید بخواهید این مورد را هم در نظر بگیرید. به نظر من تصویرسازی‌های کریس ریدل برای این کتاب جذاب‌تر از آب درآمده و خب نسخه‌ی فارسی‌اش کپی‌رایت هم دارد. ترجمه‌ی نشر پریان هم خوب و روان است. اما باز هم انتخاب با خودتان است.
- شاید بعضی قسمت‌های کتاب لازم باشد برای کودک‌تان توضیحاتی دهید. مثلا اینکه چرا پدر داستان برای خوردن چای خود به شیر نیاز داشت (چون در ایران شیرچای مرسوم نیست) یا اینکه اصلاً بخش راه رفتن روی الوار در کشتی دزدان دریایی به چه چیزی اشاره دارد (به‌نظرم کودکِ غربی نسبت به کودک ایرانی با موضوعاتی مثل دزدان دریایی اُخت بیشتری دارد).
- کتاب سفر در زمان دارد و خب قطعاً اگر کمی در آن ریز شوید، در ذهن‌تان به تناقض برمی‌خورید. البته که کلاً ماجرای سفر در زمان تناقض‌برانگیز است. اگر برایتان سوال پیش آمد، نادیده‌اش بگیرید، وگرنه لذت خواندن کتاب به جانتان زهر می‌شود!
- یک ویژگی جالب کتاب این است که بچه‌های داستان اصلاً منفعل نیستند و مدام می‌خواهند مچ پدرشان را بگیرند و حاضر نیستند هرچیزی را چشم‌بسته قبول کنند. به نظرم این نکته، نکته‌ی مثبتی بود.
- شخصیت پدرِ داستان در تصویرسازی‌های کریس ریدل دقیقاً خود نیل گیمن است. خب، کدام پدری به اندازه‌ی گیمن می‌تواند از هیچ، داستان بسازد و بچه‌هایش را سرگرم کند؟
- نسخه‌ی الکترونیک کتاب هم موجود است، اما معتقدم باید این کتاب را فیزیکی خواند. کلاً به‌نظرم بهتر است بچه‌ها را با کتاب فیزیکی به کتاب خواندن علاقه‌مند کرد.
از کجا بخریم / دانلود کنیم؟
- خوشبختانه شیر – اثر نیل گیمن با تصویرگری کریس ریدل – ترجمه‌ی فرزاد فربد: خرید نسخه‌ی چاپی از فروشگاه نشر پریان – خرید نسخه‌ی الکترونیکی از طاقچه – صفحه‌ی این نسخه در گودریدز
- خوشبختانه شیر – اثر نیل گیمن با تصویرگری اسکاتی یانگ – ترجمه‌ی فرمهر امیردوست: خرید نسخه‌ی چاپی از فروشگاه نشر دنیای اقتصاد
- خوشبختانه شیر – اثر نیل گیمن با تصویرگری اسکاتی یانگ – ترجمه‌ی پرناز نیری: خرید از فروشگاه نشر افق – خرید نسخه‌ی الکترونیکی از فیدیبو – صفحه‌ی این نسخه در گودریدز
- Fortunately, the Milk – Neil Gaiman – Chris Riddell Version: دانلود نسخه‌ی Epub از وب‌سایت b-ok – صفحه‌ی این نسخه در گودریدز
- Fortunately, the Milk – Neil Gaiman – Skottie Young Version: دانلود نسخه‌ی Epub از وب‌سایت b-ok – صفحه‌ی این نسخه در گودریدز
تکه‌ای از متن:
پروفسور گفت: «هرکاری می‌خوای بکن، فقط اون دوتا سنگ رو با هم مماس نکن.»
«چرا؟»
«چون طبق محاسبات من، اگه یک شیء از دو زمان مختلف مماس بشه یکی از این دو اتفاق می‌افته. یا جهان از بین می‌ره یا سه کوتوله‌ی استثنایی با گلدون‌هایی که روی سرشون دارند در خیابون پایکوبی می‌کنند.»
گفتم: «خیلی خاص و عجیبه.»
«می‌دونم. اما علم همینه. تازه به احتمال قوی‌تر جهان از بین می‌ره.»
گفتم: «فکر می‌کردم چنین اتفاقی بیفته.»